طرح‌های اسلیمی یکی از مهم‌ترین طرح‌ها و نقوش ایرانی که هنرمندان آن را در بسیاری از هنرها به کار می‌برند.
از هنرهایی که برای طراحی و نقوش اسلیمی از آن استفاده می‌کند، هنر فرش بافی و میناکاری اصفهان است باید گفت که در این هنرها به وفور از این طرح‌ها استفاده می‌شود. از معروف‌ترین و مشهورترین طرح‌ها، طرح‌های اسلیمی می‌باشند که قدمت بسیار زیادی دارند از این نوع طرح‌ها از دوران باستان تا به امروز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
طرح و نقوش اسلیمی
در طراحی سنتی ایرانی هفت مدل طرح اصلی و مهم وجود دارد که طرح‌های اسلیمی یکی از این نوع هفت نقوش محسوب می‌شود طرح‌ها نقوشی که بیان شده است.
بیشتر به طراحی گل و گیاهان با ساقه‌های پیچ در پیچ که در هم تنیده شده است می‌توان از ویژگی‌ها و خصوصیات بارز این نوع طرح‌ها بیان نمود. طرح‌ها و نقوش اسلیمی کاربردهای زیادی دارد که بیشترین استفاده از آن‌ها در نقاشی‌ها و همچنین طراحی فرش و کتیبه‌ها و از همه مهم‌تر در صنعت میناکاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. طرح‌های اسلیمی نام دیگری نیز دارند که می‌توان به آن طرح و نقوش اسلامی نامید.
خصوصیات طرح‌های اسلیمی
شاید برایتان جالب باشد که بدانید طرح‌های اسلیمی نماد درخت زندگی هستند. بعضی از مواد نماد درخت انگور هستند که با استفاده از برگ‌ها که به صورت منظم و به صورت یک ترتیب خاصی در کنار هم چیده شده‌اند و از ابتدای خود سرچشمه می‌گیرند.
در طرح‌های اسلیمی منحنی‌هایی وجود دارد که به سمت داخل و بیرون وجود دارد که بخشی تفکیک پذیر از طرح اسلیمی هستند.
همانطور که می‌دانید طرح‌های اسلیمی از سابقه‌ی زیادی برخوردار هستند اما در دوران و شکوفایی این طرح که در دوره اسلامی می‌توان مشاهده کرد. رشد و توسعه این طرح است.
قدمت طرح اسلیمی
طرح‌های اسلیمی که برگرفته از گیاهان و جانوران است که قدمت این سبک از طراحی نزدیک به ۴ هزار سال پیش از میلاد مسیح می‌رسد.
از این نوع طرح بیشتر در هنر‌های مصر باستان و تمدن بین النهرین متداول بوده است بعد از آن این سبک طراحی به دیگر ملل‌ها و تمدن‌هایی مانند روم و یونان توسعه یافت.
با تحقیقاتی که کارشناسان باستان شناسی در مورد آثار تاریخی تخت جمشید استفاده شده است. از آن جایی که در این اثر تاریخی تصاویری از انسان و انواع حیوانات به صورت تجریدی و تجسم یافته وجود دارد. بسیاری از آثار که در این زمینه وجود دارد را در دوران اشکانیان باقی مانده است که طرح‌هایی از گیاهان تحت تاثیر از معماری یونانی مشاهده شده است اما این نوع طرح و نقوش اسلیمی می‌توانید به عنوان یک پیشینه نقش‌های گیاهی در هنر ایرانی به حساب آورد.
طرح‌های اسلیمی در دوران ساسانی
یک سری از طرح‌های اسلیمی که در این دوران است که برگرفته از طرح‌ها و گیاهان از در هنر گچ بری به کار می رفته است.
در این دوران بعد از جنگی که میان اعراب و مناطق روم شرقی و همچنین سرزمین‌های ایرانیان هنر و طراحی آن‌ها را باهم تلفیق کردند که در این میان یک هنر جدید و نوی شکل گرفت.
استفاده از طرح‌های حیوانی به دلیل ممنوعیت شرعی مسلمانان کمتر از آن استفاده می‌کردند. این نوع هنرها به دلیل این که از طرح‌ها و نقوش گیاهی استفاده می‌شود بیشتر برای هنر و معماری استفاده می‌شود. به کاربردن طرح‌های اسلیمی و اسلامی بیشتر در قالب نقوش و طرح‌های گیاهی در می‌آید.
از قرن نهم طرح‌هایی که با گذشت زمان رشد یافته است و به طرح و نقوش اسلیمی مشهور شده است و به اوج و تکامل خود رسیده است.
به کاربردن نقوش و نگارهای اسلیمی که در نوشته‌ها و کنارهای قالی‌ها و قالیچه‌ها که از قرن نهم قمری باقی مانده است که می‌توان در کوتاه‌ترین زمان آن را مشاهده نمود.
این نوع از طرح‌های اسلیمی بسیار پر اهمیت است که می‌توان میزان اهمیت این نوع از سبک طراحی را در این دوران مشاهده نمود.
انواع مختلف طرح‌های اسلیمی
طرح‌های اسلیمی انواع متنوعی دارند عبارت است از:
- طرح اسلیمی ساده
- اسلیمی دهان اژدری
- اسلیمی خرطومی
- اسلیمی ماری
- اسلیمی پیچک
نقوش و طرح‌های اسلیمی از جمله ساده، دهان اژدری، خرطومی، پیچک، ماری از دسته سبک‌ها و طرح‌هایی هستند که در هنر ایرانی بیشترین کاربرد و استفاده را دارد. نمونه‌های طرح‌های اسلیمی که الگو گرفته از طرح‌های گلدار، حیواندار، برگی اشاره کرد که مورد استفاده کمتری نسبت به سایر طرح‌های اسلیمی دارند.
در میان طرح و نقوش‌های اسلیمی، طرح دهان اژدری از طرح‌ها و نقش‌های مشهور می‌باشد.
از ویژگی‌های طرح‌های اسلیمی که در بخش پایانی دو بخش متقارن وجود دارد که منشعب می‌شود که منتشر می‌کند که شبیه دهان اژدها است و بر روی ساقه نیز در بخش‌های مختلف جوانه‌هایی دیده می‌شود.
ساختار طرح‌ها و نقوش اسلیمی
ساختار طرح‌ها و نقوش اسلیمی انواع مختلفی دارد از قبیل:
- بند (ساقه)
- سر اسلیمی
- سربند اسلیمی
- سر اسلیمی
۱. بند یا همان ساقه
نقش ساقه در طراحی و نقوش اسلیمی مانند نقش ساقه گیاهان است که در این طرح سایر جزییات طرح بر روی ساقه قرار دارد.
۲. سربند اسلیمی
سربند اسلیمی که یک اتصال دهنده‌ای است که بندهای اسلیمی را به منظور بالا بردن میزان مقاومت و پایداری آن‌ها استفاده می‌شود.
۳. سر اسلیمی
این نوع از ساختار اسلیمی از جمله بخش‌هایی از طرح اسلیمی می‌شود و از آن به عنوان یک نشان طرح اسلیمی به کار می‌رود.
۴. نقش‌ها و طرح‌های ختایی
از دیگر نقوش و طرح‌های سنتی ایرانی که مانند نقوش اسلیمی گیاهی است این نوع از سبک از طرح شامل نقوشی مانند گل، برگ و غنچه می‌باشد که از آن برای بشقاب میناکاری اصفهان استفاده می‌شود.
از آن جایی که احتمالا خودتان نیز می‌دانید که طرح این نقوش ختایی از زیبایی و ظرافت بسیاری برخوردار است که می‌توانید این نقوش و طرح‌های اسلیمی بسیار شلوغ است مو از پیچ و خم گل و بوته در طرح برخوردار است.
به عنوان مثال می‌توان طرح‌هایی مانند گل شاه عباسی یا گل اناری، گل پنبه‌ای یا برگ مو، گل پنج پر، گل پروانه و مواردی از این دست از دیگر نمونه‌های گل‌های ختایی می‌باشد.
برخی از هنرمندان ایرانی با دستکاری‌هایی که در طبیعت به شیوه زیبا و فوق العاده‌ای در نقوش و طرح استفاده نموده‌اند مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مقایسه طرح‌های اسلیمی و ختایی
طرح‌ها و نقوش اسلیمی به علت این که بر مبنای درخت طراحی می‌شود و فاقد هر گونه خش و قوی است. در طراحی ختایی بر اساس بوته می‌باشد که دارای طرحی ظریف و نازک می‌باشد.
شماره تماس:
موقعیت ما:
دیدگاه خود را ثبت کنید
میخواهید به بحث بپیوندید؟مشارکت رایگان.