چگونگی حفظ و نگهداری ظروف میناکاری

میناکاری از جمله صنایع دستی است که امروزه مورد توجه بسیاری از مردم در سراسر جهان قرار گرفته است.
اگر تا به حال یک بار به فروشگاه‌های ظروف میناکاری سر زده باشید و یا از نزدیک یکی از این ظروف را دیده باشید، متوجه خواهید شد که این هنر بسیار زیبا و چشم نواز است و کار ساده‌ای نیست که توسط هر فردی قابل انجام باشد.
امروزه میناکاری به دو نوع خانه بندی و نقاشی تقسیم می‌شود. با این حال میناکاری نقاشی در کشور ایران بسیار مرسوم و رایج است. هنر میناکاری میراث ایرانی است.

در هنر میناکاری نقاشی، ظروف مسی توسط مسگر به شکل‌های مورد نظر ساخته می‌شوند و سپس توسط فرایند پخت در کوره‌ها با درجه حرارت بالا لعاب کاری می‌شوند.
این کار طی ۳ تا ۴ مرحله انجام می‌گیرد و به این جهت انجام می‌شود که شفافیت کافی برای اعمال رنگ بر روی ظروف فراهم شود. پس از اینکه ظروف مسی به کمک لعاب‌های سفید آماده شدند، توسط استادان میناکاری برای پیاده سازی آثار هنری مورد استفاده قرار می‌گیرند.
رنگ‌های مخصوص میناکاری به کمک ترکیب با آب بر روی ظروف نقش می‌بندند و پس از آن که نقوش اسلیمی، ختایی، تذهیب، گل و مرغ و یا ترکیبی از آن‌ها توسط هنرمندان ایجاد شد، برای پخت و تثبیت رنگ‌ها مجددا به کوره ارسال می‌شوند.
آشنایی با انواع رنگ‌های میناکاری یکی از مهم‌ترین مراحل برای خلق آثار میناکاری به شمار می‌رود.

میناکاری هنری است که مختص به امروز و دیروز نیست، بلکه قدمتی پنج هزار ساله دارد.
به عنوان مثال در دوران صفویان بسیاری از ظروف میناکاری بر روی فلز نقره شکل می‌گرفت. در آن دوران نقش‌های مینیاتوری از دربار و یا مجالس بزم و رزم پادشاهان بیشتر رواج داشته است.

هر چند در گذشته رنگ مورد استفاده در هنر میناکاری طبیعی بوده است و از عناصر طبیعی به دست می‌آمده، با این حال امروزه رنگ‌های میناکاری وارداتی و خارجی صنعتی بیشتر از قبل مورد استفاده قرار می‌گیرند.

اگر با دیدن هر یک از بشقاب میناکاری اصفهان بر آن شدید که یکی از آن‌ها را خریداری کرده و در منزل خود داشته باشید، لازم است به موارد و نکاتی که مربوط به حفظ و نگهداری این ظروف تزیینی است، توجه کنید. با این کار می‌توانید برای مدت زمان بسیار طولانی آن را در اختیار داشته باشید.

نکات مهم هنگام خرید ظروف میناکاری

زمانی که برای خرید یک ظرف میناکاری اقدام می‌کنید، بهتر است ابتدا به وزن آن توجه داشته باشید.
تفاوتی ندارد که ظرف مورد انتخاب شما از چه شکلی برخوردار است، وزن یک فاکتور مهم در انتخاب به شمار می‌آید. از آنجایی که این ظروف مسی هستند، وزن ظرف مورد نظر شما نباید سبک باشد.

شما می‌توانید به راحتی ظروف میناکاری را از نزدیک بررسی کرده و آن‌ها را لمس کنید.
در این زمان توجه کنید که سطح ظرف کاملا صاف و یکدست باشد. هرگونه حالت زبری، خشن، ترک خوردگی و یا لب پریدگی می‌تواند حاکی از یک ظرف نامرغوب باشد. تنها به این دلیل که فرایند لعاب کاری آن به خوبی انجام نشده است.

بررسی نقوش و طرح‌های به کار رفته در ظروف میناکاری یکی دیگر از مواردی است که باید هنگام خرید به آن توجه کنید.
هر چقدر ظرافت طرح‌ها و رنگ بندی با دقت بیشتری انجام شده باشد، قیمت ظروف میناکاری اصفهان بالاتر خواهد بود.

از آنجایی که ظروف میناکاری مسی هستند و در کوره‌ها چندین بار تحت فرایند لعاب کاری قرار می‌گیرند، به راحتی به کمک آب گرم و اسفنج قابل شستشو خواهند بود و نیازی به استفاده از اشیای تیز نخواهد بود.

نکات لازم برای نگهداری از ظروف میناکاری

همانطور که به آن اشاره کردیم ظروف مینا در اشکال و طرح‌های مختلفی ساخته می‌شوند.
بشقاب، صفحه ساعت، گلدان و جواهرات از جمله صنایع دستی در این گروه هستند. با این حال پس از خرید این ظروف نکات و مواردی وجود دارد که بهتر است با رعایت آن‌ها، به افزایش طول عمر ظروف خود کمک کنید.

۱- به یاد داشته باشید ظروف میناکاری بر پایه فلز مس به سادگی به کمک آب گرم و اسفنج تمیز می‌شوند. بنابراین نیازی به سیم ظرفشویی و یا ابزار نوک تیز و خشن نخواهید داشت.

۲- حرارت زیاد می‌تواند باعث سیاه شدن و سوختن رنگ‌های ظروف میناکاری اصفهان شود.

۳- در صورتی که ظروف میناکاری از ارتفاع نسبتا زیاد بر روی زمین بیفتند، دچار لب پریدگی و آسیب خواهند شد. به همین دلیل بهتر است هنگام جابجایی آن‌ها دقت کنید.

۴- روی هم قرار دادن تعداد زیادی از ظرف‌های میناکاری باعث ایجاد خراش و از بین رفتن لعاب آن می‌شود. اگر فوم ضخیم و یا پارچه مناسبی میان ظرف‌ها در هنگام جابه جایی قرار دهید، نیازی به نگرانی درباره آن نخواهید داشت.

۵- در صورتی که قسمتی از ظروف میناکاری شما کنده شود، بهتر است بلافاصله برای تعمیر و ترمیم آن مراجعه کنید، زیرا باقی ماندن این مشکل باعث آسیب دیدن سایر قسمت‌ها خواهد شد.

۶- اسید و موادی که حاوی اسید بالایی هستند، باعث ایجاد خوردگی و از بین رفتن نقوش ظروف میناکاری شما می‌شود.

۷- بهتر است از خوراکی‌های اسیدی در ظروف میناکاری استفاده نکنید، آبلیمو سرکه از جمله موادی هستند که باعث ایجاد مشکل در آن می‌شوند.

در نهایت به یاد داشته باشید که با دقت لازم در مراقبت و نگهداری از ظروف میناکاری می‌توانید برای مدت زمان بسیار طولانی آن‌ها را در اختیار داشته باشید و یا حتی هدیه دهید.
اگر احساس می‌کنید که رنگ آن‌ها کدر شده و درخشندگی سابق خود را از دست داده‌اند، تنها با استفاده از آبگرم و پارچه نرم می‌توانید درخشندگی سابق را به آن بازگردانید.